Vaak hoor je de bewering dat alle Coronianen familie van elkaar zijn. En sommigen gaan daarin zover, dat ze beweren dat in Coronie sprake is van grootscheepse inteelt.
Ik ben geen deskundige op dit gebied maar indien sprake zou zijn van inteelt, dan zou je daar veel kinderen en volwassenen met afwijkende fysieke en psychische kenmerken moeten hebben. Daar is echter – voor zover mij bekend – geen sprake van en ook nooit van geweest!
Tijdens mijn jeugd in Coronie waren kinderen en volwassen met afwijkingen op de vingers van één hand te tellen. Zij waren binnen en buiten Coronie bekend. En dan bedoel ik mensen met wat we nu kennen als “het Downsyndroom”.
Pas nadat ik als twaalfjarige naar Paramaribo was verhuisd, zag ik afwijkingen bij mensen, waar ik nooit eerder van had gehoord, laat staan ooit had gezien. In Coronie kende ik slechts één persoon van wie werd gezegd dat zijn grootvader, zijn biologische vader was: een curiositeit in Coronie.
Als reden voor het gesuggereerde bestaan van “grootscheepse inteelt” in Coronie wordt vaak genoemd, Coronie’s geïsoleerde ligging in het verleden. Hierdoor zou het lastiger zijn geweest om een partner te kiezen.
Echter is het in Coronie algemeen bekend, dat van generatie op generatie de ouderen uit de gemeenschap de bloedlijnen zwaar bewaakten, om te voorkomen dat bloedverwanten met elkaar “liefdesrelaties aangingen”, met het risico op het verwekken van kinderen met een of meer genetische afwijkingen.
Wettelijk of erkend vaderschap is voor de ouderen nooit bepalend geweest, om vast te stellen of er wel of niet sprake is van bloedverwantschap, en dus van een verboden relatie. Het gevolg hiervan was wel dat ouderen als poortwachter fungeerden om de bloedlijnen te bewaken. Feiten over biologisch vaderschap waren, en zijn nog steeds bepalend in Coronie.
Bovendien was het vroeger in Coronie, en misschien ook in andere districten, normaal dat bij een huwelijk de man de voorkinderen van de vrouw – voor zover die niet reeds door hun biologische vader wettelijk waren erkend – wettelijk erkende als zijn eigen kinderen.
Sterker nog: erkenning van de voorkinderen van de vrouw was in het verleden zelfs huwelijksvoorwaarde nummer één. Het motto daarbij was: Ef’ yu lobi okro, yu musu lobi en siri tu. Letterlijk vertaald: als je van oker houdt, zal je (noodwendig) ook van haar zaden moeten houden ofwel: wie de lusten wil, zal ook de lasten moeten dragen.
Een onderzoek naar bloedverwantschap, en dus naar de toelaatbaarheid van een relatie, strekte zich vanouds uit tot de groot- en/of overgrootouders van de jongen en het meisje, die iets met elkaar wilden beginnen. Soms zelfs tot de betovergrootouders, met name als ouders – om hen moverende reden(en) – hun kind niet in een bepaalde familie wilden zien opgaan.
Dit controlemechanisme werkt efficiënter in een kleine gemeenschap als Coronie dan in het grote anonieme Paramaribo. Hierdoor is de kans op inteelt in Paramaribo altijd groter geweest dan in Coronie, is mijn voorzichtige conclusie.
Om te laten zien hoe gevaarlijk het is om in negatieve zin te beweren dat alle Coronianen familie van elkaar zijn, geef ik het volgende praktijkvoorbeeld uit het zeer nabije verleden. Slechts de namen zijn fictief.
Huwelijk Nelis en Gerda
Twee broers, Hendrik en Jacob, elk gehuwd, hebben kinderen.Hendrik heeft o.a. een dochter, Ellie. Zij heeft een zoon, Nelis.De andere broer, Jacob verwekt 2 kinderen (jongen en meisje) bij zijn echtgenote, Bertha. Hierna gaan hij en Bertha uit elkaar. Ellie is dus nicht van de 2 kinderen van oom Jacob. De 2 kinderen zijn dan ook oom en tante van Nelis. Bertha is uiteraard geen bloedverwant van Ellie en haar zoon, uitsluitend Jacob is dat.
Bertha die gescheiden is van Jacob hertrouwt met ene Johannes, die 7 kinderen bij haar verwekt.
Een van deze 7 kinderen heet Gerda. Zij is slechts halfzus van de 2 kinderen van oom Jacob (dezelfde moeder, maar niet dezelfde vader). Gerda is dus ook geen familie van Ellie en Nelis, want ze is geen kind van oom Jacob, maar van Johannes.
Nelis en Gerda raakten bij toeval verliefd op elkaar en gingen trouwen. Andere feiten over (vermeend) biologisch vaderschap waren kennelijk ook niet bekend, want in klein Coronie blijft niets geheim.
Welke conclusies kun je hieruit trekken?
- dat Nelis trouwde met de halfzus (Gerda) van zijn oom en tante (de 2 kinderen van oom Jacob);
- dat Nelis de halfzus en halfbroer van zijn vrouw, “tante” en “oom” moet noemen omdat ze nicht en neef zijn van zijn moeder (vaderskant);
- dat de schoondochter van Ellie (Gerda) een halfzus is van haar nicht en neef (de 2 kinderen van Jacob).
Als je deze conclusies – zuiver als constatering – voorlegt aan willekeurige personen wordt meteen in hysterie geroepen: incest, inteelt, ala Coronman’ na famiri, enz. Maar omdat de menselijke geest helaas gemakzuchtig is, kun je deze roeptoeters dan ook niet altijd kwalijk nemen. Misschien had ook ikzelf zo gereageerd, indien ik niet in Coronie was geboren.
Als liefhebber van stamboomonderzoek kom ik nog tal van dergelijke, soms duizelingwekkende samenlopen tegen, zonder dat sprake is van bloedverwantschap.
Mensen, situaties en bepaalde gebeurtenissen blijken vaak heel anders te zijn dan je ze ziet. De geest heeft echter de gewoonte te gehaast te zijn. Als men onbevooroordeeld blijft en geduld en nieuwsgierigheid toepast, kan men veronderstellingen van bloedverwantschap gemakkelijk ontrafelen. De dingen zijn immers niet altijd wat ze lijken.
Veel Coronianen (ook buiten Coronie) zijn inderdaad familie van elkaar, maar in positieve zin. De bindingsfactor is hoofdzakelijk bloedverwantschap, soms ook een gemeenschappelijke achternaam of het lied “De Palmen van Coronie”.
Herwin Hooplot