©Sabilo Gambé tegen de gauw gekwetste leba en zijn 3 trawanten©.
©Alla gado-dey ini manyaten, semper half 5 mamanten te ala sma ini Totness e sribi ete, Sabilo Gambé wawan e go na bakadan go suku manya, bika a frede tak te dey broko den skoropikin fu bakapasi o kon fufuru en manya te den e pasa go na skoro.
Boy! Wan musudey mamanten ini manyaten Sabilo Gambé opo go suku manya, mun-kenki ben krin na loktu!! So krin taki a ben gersi bigibigi dey!
We na so Sabilo Gambé ben de e suku en manya fu en….. so ti-ro-tet! Ma a ben gersi leki wan tu lesie kba Sabilo Gambé ben e yere wan gromu nanga wan miauw leki puspusi so: grrrrhmmm, miauuwww, grhmhhmmm! Ma a man no spang nanga a sani sref’srefi. Wantron so, Sabilo Gambé si wan peypa (peypa = bigi moi redi/rose aparti sortu ekstra switi tetey-manya, di yu no e feni ala dey ondro manyabon ini manyaten).
Leki fa Sabilo Gambé si a peypa, en bro bigin kong na tapu: soso krasi fu go piki a peypa. Wantewante Sabilo Gambé wakka go fu piki a peypa. Ma a moro Sabilo Gambé e doro krosbei fu a peypa, a moro tranga en e yere so: grrmmgmhmh, miaauaauw…grhhhhhmmmm! Boy! Leki fa Sabilo Gambé doro fu piki a peypa a si wan kang-kang leba tenapu na en fesi! A leba piri en 2 ay e luku Sabilo Gambé nanga wan morsu fesi sondro fu tyepi en ai srefi. Dan a leba bigin kaw tapu en tifi e gromu gi Sabilo Gambé. Grrrrrrrrrrmmmmhhhmmm, miauw!
A heri pis’ten dati Sabilo Gambé e luku a leba nanga span fesi. Nomo yere a leba noh: “yu k’ka boy yu; oh wee yu fasi a manya, dan mi o sori yu wan moi sani dya”. Sabilo Gambé luku a leba, ala Sabilo Gambé bro bigin kon na tapu. Fu soso atibron Sabilo bigin nak kofu tapu en borsu nanga en letanu, leki na en gari en e kar kon na tapu. Dan Sabilo Gambé bigin bari gi a leba:
MI TATA GRON!
MI TATA MANYABON!
MI TATA PEYPA!
K’KA A MANYA NA FU YU !!
A sem momenti dati Sabilo Gambé grabu a manya puru na fesi a futu fu a leba, pot en go ini en manya-baskita dan a waka gwe!!! A leba fir’ syen boy! Dan a leba swa en fesi leki te udu asi bedank karta prey, dan a bigin bar wan krey boy! Langa langa watra-ay fadon tapu a drey banabonblad-dyakti di a ben weri!!
Te na Bonsei yu ben kan yere fa a leba e stowtu e krey e taigi Sabilo Gambé: mi no man yepi tak’ mi grofu so, na so mi tata kweki mi. Ma libi fu dati, alwansi na yu Peypa, yu no ben afu fu seki mofo so grofu nanga mi baka. Wantron so a leba trowe en srefi na gron e lolo ini den pori manya ondro a manyabon e krey en notu ….mama, tata pe un de, miaauw miaauw. Un kon yepi mi! Sabilo Gambé luku a leba, a meki wan tyuri, dan a go doro e suku en manya fu en, a no dray luku sref’srefi, ma a taki: fos’tron mi yere wan leba e miauw!
Alle broers en zusters van Sabilo Gambé woonden in Paramaribo. Hijzelf woonde nog bij zijn vader op Totness, Bakapasi, en verzorgde die oude man. Sabilo Gambé zou het verveloze houten huis erven na de dood van zijn vader. De andere kinderen vonden dat prima. Alles was mooi geregeld in een testament. Geen boedelgedoe dus!
Sabilo Gambé sliep op zolder en zijn vader beneden, omdat hij, de vader dus, vanwege ouderdom de trap niet meer op kon. Sabilo Gambé had de slechte gewoonte om, als hij ‘s-nachts moest plassen, ook al was het 4 uur in de ochtend, gewoon het zolderraam open te doen en door dat raam naar beneden te plassen. Zijn vader ergerde zich bijna dood hieraan: boy! omeni leysi mi mu taigi yu, no pisi abra a fensre te musudey mamanten! Hij vroeg ooit aan zijn vader: “waarom niet”? Toen werd zijn vader boos: “boy mi na yu p’pa, efu mi taki a no bun, dan a no bun kwet’kweti, sobun yu no mu du eng! Dis’ mus’ de na kriboi leysi di yu e kon aksi mi a kaka sani disi. Efu yu no wani yere, bakru sa pur en gi yu”!
De ouders van de leba, vroegen zich in gemoede af wat er van hun “kleine verlegen awari” worden moest. Daarom stuurden zij hem in de grote regentijd naar de stad bij familie, die woonde aan de Waterkant, om daar stage te lopen bij de foto lebas, zodat hij de modus operandi beter onder de knie zou kunnen krijgen. Ze vonden het nog jonge onervaren kleine leba-tje namelijk niet assertief genoeg om de mensen in Coronie, die wat meer gewend waren, de stuipen op het lijf te jagen. Zijzelf waren al met pensioen en te tam geworden om de jonge leba te begeleiden.
In de grote regentijd zochten mensen in de stad vaak beschutting tegen de regen onder winkelbalkons als ze huiswaarts keerden van een midnightfilm in Empire of Bellevue theater en het plotseling begon te regenen. Dan was het feest voor de stadsleba’s. Vooral als je moederziel alleen onder een winkelbalkon stond te wachten totdat de regen stopte. De Coroniaanse leba heeft zich toen reuze vermaakt in de stad onder leiding van zijn neefjes stadslebas. De mensen hoefden hem maar te zien in zijn banablad dyaktie en dikke Agiosigaar in de mondhoek en “ klaar was Kees”: zelfs Usain Bolt, de huidige wereldkampioen op de 100 m. had hen niet kunnen bijhouden; zo hard liepen ze weg, dwars door de striemende regen heen.
Boy! Na drie maanden dolle pret in de stad en met meer zelfvertrouwen, lef en ervaring, keerde de leba terug naar Coronie om Sabilo Gambé een lesje te leren: de grote wreker was weer thuis! Django returns! Heel geduldig wachtte de leba de volgende manyaten af. Weer volle maan; “een mooie dag voor mij om die sakkerse Sabilo Gambé de grote payback te geven”, althans dat dacht de leba.
De leba ging Sabilo Gambé dus weer opwachten onder diezelfde manyaboom: same time same place, same floodlight! Nu droeg de leba wel een duur ogend geurig jasje gemaakt van zongedroogde en in “Chanel 5 pour Hommes” gedrenkte bananenboombladeren, met papamoni als jasknopen en met een Armani-sticker op de borstzak. En om het af te maken een hippe banalew (versleten vilthoed) op zijn hoofd. Hij rookte daarbij een dikke Agiosigaar.
Sabilo Gambé kwam weer argeloos aanlopen op zoek naar manya’s, en de leba begon meteen weer te grommen en te miauwen en vroeg toen aan Sabilo Gambé: yu kaprisi, asranti, k’ka boy yu, yu wan prey a sani fu a yari di pasa, baka?
Sabilo Gambé keek verwonderd op naar de leba en schoot in de lach om zijn nieuwe outfit. Sabilo Gambé antwoordde: a no dati wawan; dis’ leysi mi o tek’ yu moro strak! Sabilo Gambé zwiepte toen meteen de banalew van het hoofd van de leba, rukte vervolgens de sigaar uit de mondhoek van de leba, nam een lange trek aan de sigaar en zei: “ahhh!! bun tabaka boy”! Sabilo Gambé nam daarna nog een trek eraan en blies de rook in het gezicht van de leba, die al die tijd verbouwereerd had staan kijken naar de verrichtingen van die snaakse Sabilo Gambé. De leba begon van de rook in zijn gezicht te kuchen: uche uche uche! Sabilo Gambé keek toen met wijd opengesperde ogen naar de leba en sprak: “boy, jij en je moeder en je grootmoeder en je overgrootmoeder en je betovergrootmoeder samen, zijn nog niet goed genoeg om een pas geboren baby bang te maken, dan wil jij mij bang maken”?
De leba had dit niet verwacht! Hij raakte volledig van slag, en daar gingen we weer: a leba bigin stowtu baka, met biggelende tranen uit zijn ogen vroeg hij aan Sabilo Gambé: “mmmmmaaar wwwaarom haal je mijn moeder en mijn grootmoeder erbij, die arme lieve oude mensen hebben je toch niets aangedaan”? Sabilo Gambé reageerde met: “pas jij maar op of ik doe jou nog eens wat aan”! Sabilo Gambé nam toen nog een trek van de sigaar, blies weer de rook in het gezicht van de leba en gooide de brandende sigaar op de banabladpak van de leba! De leba begon nu harder te huilen en stamelde: “jeezes, mijn enige Armani colbert steek je in brand”?
“Sta niet te liegen”, reageerde Sabilo Gambé: “Armani merkkleding bestaat nog lang niet. We leven in 1961, weetjewel! Je moet niet proberen je tijd te ver vooruit te zijn anders krijg je dergelijke identiteitscrises als waarin je nu verkeert”.
De leba bleef aandoenlijk en hardop huilen. Je kon hem nu tot op Coppename horen. Hij zei snikkend tegen Sabilo Gambé: “nu wordt het echt menens want ik haal mijn maatjes Jacopu, Umalobi en Filopu erbij en dan zal je anders piepen, jij, jou Jezuskind jij”!
De volgende ochtend, na middernacht dus, ging de leba op bezoek bij zijn bakruvriendjes Jacopu, Umalobi en Filopu die elke nacht vanaf 0.00 uur tot 6.00 uur in de ochtend kleinsteentje speelden op de Konkrubangi van het Totnesskanaal.
Leba nam toen als cadeautjes mee: een fles Blankenheym jenever, 7 knikkers, wat watrakansnoepjes, een grote heerlijke karuboyo, welke hij diezelfde middag had gestolen uit de oven van mijn tantKoosje van de Tweedestraat terwijl ze haar middagdutje deed (maar ik kreeg de schuld van die verdwenen karuboyo hoor). Verder had de leba meegenomen: pindanootjes, bakakaru, en een fles Teakolie, zodat de broers daarmee het houten gedeelte van hun lijf konden inwrijven voor de glans. Dat maakt immers meer indruk op de bakrumeiden.
Leba, met al die cadeautjes bij zich, werd heel hartelijk verwelkomd op de konkrubangi. “Ay boy mi mati leba”, zei Filopu toen hij de fles Blankenheym jenever tegen het licht van de lantaarnpaal hield en bestudeerde: “ai boy leba yu sabi mi sopi man”! Ben je hiervoor helemaal naar Blankenheym gevlogen? Ja man speciaal voor jullie! Maar zoals jezelf weet kost dat mij geen reistijd.
Ze speelden gezamenlijk enkele potjes “klein steentje”, daarna olo miti(dus niet meti!), waka tyopu en bonsbak met de meegenomen knikkers. Intussen dronken ze tot de vroege ochtend uit de fles jenever. Toen het bijna daglicht werd legde leba de werkelijke reden van zijn komst uit. Sabilo Gambé kosi mi ma…teééééééééééé na mi afo nanga mi gran-gran-gran-gran afo, trotro! Dat pik ik niet! “Natuurlijk niet”, beaamden Jacopu, Filopu en Umalobi. We gaan dat mensenkind een lesje vo’ je leren Leba. We moeten nu een krijgslist bedenken.
Umalobi vroeg aan leba of Sabilo Gambé geen zwakke plek had waarop ze hem konden pakken, waar hij woont enz. enz. “Nou”, zei leba: “het enige wat ik zeker weet over die sebrefata is, dat hij elke ochtend omstreeks 4 uur uit zijn zolderraam naar beneden piest”. De bakru’s keken elkaar begrijpend aan begonnen te lachen. “Klari”, spraken ze uit in toon, maakten een hi-five en gaven de yell: “dat past in ons STRAALTJE”!
De volgende nacht gingen Jacopu, Umalobi en Filopu op de loer liggen op het adres dat ze hadden gekregen van leba. Sabilo Gambé deed zoals elke nacht omstreeks half 4 het raam open en pieste weer een lange straal uit het zolderraam naar beneden: sjuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu! De drie bakru’s die dit zagen, bedachten zich geen moment en haastten zich naar de urinestraal van Sabilo Gambé. Als ervaren kokosnotenplukkers begonnen ze zich in hoog tempo via de urinestraal van Sabilo Gambé omhoog te hijsen.
Sabilo Gambé van zijn kant, had hoe langer hoe meer het gevoel dat hij langzaam maar zeker voorover helde en voorover uit het raam zou vallen. Sabilo Gambé fronste zijn wenkbrauwen en keek omlaag. Filopu die als eerste de straal had beklommen, kwam toen oog in oog te staan met Sabilo Gambé. Terwijl Filopu zich – verstijfd van de schrik – aan de urinestraal vastklampte stotterde hij bijna snikkend: “Oh mi mama mi dede; omu, unu ben denki na wan law law nengre unu ben musu fu go teki strak gi mati leba. Unu no ben sabi tak na yu”! Voordat Filopu kon uitpraten, sprak Sabilo Gambé op een toon zoals alleen Clint Eastwood dat zou kunnen, “yere wan ray tori dya: “a lontu en a sidon”! Met een vertwijfelde maar toch hoopvolle blik vroeg Filopu aan Sabilo Gambé: “tonton”? Sabilo Gambé antwoordde: “no, kunkun”! Tegelijkertijd stopte Sabilo Gambé acuut met plassen, alsof hij een kraan had dichtgedraaid; Jacopu, Umalobi en Filopu lazerden meteen als bakstenen naar beneden, al hun houtwerk viel uitelkaar. Ze hadden geen tijd om hun houtwerk bij elkaar te sprokkelen want de honden van Sabilo Gambé begonnen het drietal blaffend achterna te rennen.
De volgende ochtend heeft Sabilo Gambé het in paniek achtergelaten houtwerk van Jacopu, Umalobi en Filopu bij elkaar gezocht om een vuurtje mee te stoken, want hij zou die ochtend Amercan kokosolie bereiden. Toevallig kwam die ochtend een leerkracht van de R.k. Antonius Jongensschool langs bij Sabilo Gambé om een fles kokosolie te kopen en zag al de mooie met teakolie bewerkte houten latten. Hij zag daartussen enkele stevige en moest meteen denken aan de billen van zijn leerlingen. Hij pakte een van de latten op, voelde of het zwaar genoeg was en lekker in de hand zat. “Ja, heel lekker in de hand”, concludeerde hij. Hij kwam bijna klaar van het idee hoe hij zijn leerlingen met dat ding zou afrossen.
Hij vroeg toen aan Sabilo Gambé of hij het mocht meenemen. Dat mocht! Toen schoot het hem te binnen dat de soeurs van de R.K Theresia meisjesschool, er best wel ook een zouden willen voor hun eigen genot. Voor hen zocht hij ook een exemplaar uit dat minder zwaar was, maar toch goed in een vrouwenhand zou liggen.
De lat van de meester werd door de onderwijzers op de jongensschool gedoopt en kreeg daarbij de naam Lekkerbek. Op school ging Lekkerbek jarenlang van hand tot hand onder de leerkrachten. Als een leerkracht een jongen een zeer bijzondere afrossing wilde geven, dan stuurde hij een andere leerling naar de hoofdmeester om Lekkerbek te leen te vragen.
Vanaf de eerste tot de zesde klas had ik, net zoals de meeste leerlingen van de Antonius jongensschool een stormachtige, warme, maar vooral toch zeer pijnlijke relatie met Lekkerbek.
De eerlijkheid gebiedt mij wel te zeggen dat meester Flip, zelf Coroniaan, de enige leerkracht was die nooit gebruik maakte van Lekkerbek. Maar hij was ook zo’n verfijnd baasje. Bij zo’n verfijnde persoonlijkheid hoort uiteraard ook verfijnd gereedschap. Daarom wellicht koos hij uitsluitend voor een jonge taaie, flexibele tamarindezweep met een actieradius van 150 cm. Maar het zou ook kunnen zijn dat hij Lekkerbek niet gebruikte omdat hij, als Coroniaan, wist dat Jacopu en Filopu in de klaslokalen stiekem en onzichtbaar voor allen in een hoekje in de klas gingen zitten gniffelen wanneer hun bloedeigen Lekkerbek weer voor een afrossing werd gebruikt.
Umalobi was meer te vinden op de St Theresia meisjesschool. De lat die was meegenomen uit zijn houtwerk voor de soeurs, werd gedoopt Sweet Sjonnie, omdat de soeurs de naam Johnny niet konden uitspreken. De schoolmeisjes uit die tijd zouden wellicht meer kunnen vertellen over hun warme relatie met Sweet Sjonny.
Umalobi zou dat wellicht ook kunnen vertellen, want in die tijd was hij daar niet weg te slaan. De leba zelf verliet Coronie en ging in de stad wonen, waar hij meer succes had. Sabilo Gambé erfde het huis van zijn vader, trouwde en werd vader van 3 jongens, die hij Jacob, Philip en Sabilo jr. noemde. Hij en zijn vrouw leefden nog lang en gelukkig©.
©Herwin Hooplot©